رشد طبیعی به معنای تغییرات قد، وزن و دور سر است که با استانداردهای تعیین شده برای یک جمعیت معین سازگار است. پیشرفت رشد در چهارچوب پتانسیل ژنتیکی برای یک کودک خاص تفسیر می شود .بیشتر نوزادان و کودکان سالم به شیوه ای قابل پیش بینی رشد می کنند و از یک الگوی معمولی از پیشرفت وزن، قد و دور سر پیروی می کنند. رشد طبیعی انسان شامل دوره های رشد سریع (“جهش های رشد”) و دوره های بدون رشد قابل اندازه گیری ؛ است .

رشد نیز الگوی فصلی دارد و سرعت رشد در طول ماه های بهار و تابستان افزایش می یابد. تغییر در رشد در طول زمان، نسبت به یک اندازه گیری منفرد، شاخص رشد حساس تری است. در صورت امکان، نقاط رشد فعلی باید با نقاط رشد قبلی مقایسه شود تا سرعت رشد مقطعی تعیین شود.

رشد طبیعی بازتاب سلامت کلی و وضعیت تغذیه است. درک الگوهای طبیعی رشد، تشخیص زودهنگام تغییرات غیر طبیعی (به عنوان مثال، عدم افزایش وزن مناسب به دلیل اختلال متابولیک، کوتاهی قد به دلیل بیماری التهابی روده) را امکان پذیر می کند و می تواند از ارزیابی غیرضروری کودکان جلوگیری کند.

تاثیر تغذیه مادر و محیط داخل رحمی عمدتاً در پارامترهای رشد در زمان تولد و در طول ماه اول زندگی منعکس می شود، در حالی که عوامل ژنتیکی و تغذیه ،رشد در سالهای بعد را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهند.

الگوی افزایش وزن در دوران شیرخوارگی بسته به روش تغذیه متفاوت است. در مقایسه با نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند رشد نسبتاً سریع در طول سه تا چهار ماه اول زندگی و پس از آن نسبتاً آهسته وزن اضافه می‌کنند. وزن نوزادانی که با شیر مادر و شیر خشک تغذیه می شوند در 12 تا 23 ماهگی مشابه است.

کودکان معمولاً بین دو سالگی و بلوغ، تقریباً 2 کیلوگرم در سال افزایش وزن خواهند داشت. کودکی که در سالهای پیش از بلوغ ،سرعت افزایش وزن کمتر از 1 کیلوگرم در سال دارد باید از نظر کمبودهای تغذیه ای پیشرونده به دقت تحت نظر باشد

استفاده از نمودارهای رشد
• وزن و قد باید در نمودار رشد مناسب در هر ویزیت کودک خوب ترسیم شود. دور سر و وزن به ازای قد باید برای کودکان کمتر از دو سال و شاخص توده بدنی (BMI) برای کودکان بزرگتر از دو سال ترسیم شود. نمودار دقیق رشد ممکن است از ارزیابی یا مداخله غیرضروری کودکی که دارای الگوی رشد طبیعی است جلوگیری کند.

ارزیابی تناسب وزنی (معمولاً به عنوان وزن به قد یا BMI) به عنوان غربالگری وضعیت تغذیه، برای تشخیص اضافه وزن و چاقی و در ایجاد تشخیص افتراقی برای کوتاه یا بلند قدی کودک مفید است.
برای ارزیابی دقیق روند رشد کودک بررسی سیر رشد کودک ضروری است ، با توجه به گستردگی خدمات الکترونیک امکان تشکیل پرونده ی الکترونیک جهت پایش رشد و مشاوره ی تغذیه غیر حضوری در این مرکز فراهم است در صورت تمایل، ابتدا روش اندازه گیری دقیق قد و وزن و دور سر کودک بر طبق تصاویر زیر مطالعه نمایید
اطلاعات ذکر شده از منبع مطالعات پزشکی Uptodate 2024

_ برای اندازه گیری وزن کودک از ترازوهای موجود در خانه استفاده فرمایید.در صورتی که کودک امکان ایستادن به تنهایی را دارد به تنهایی و در غیر این صورت از تفاوت وزن بدست آمده از توزین همراه فرد بزرگسال بدست آورید.

_ جهت اندازه گیری قد در کودک با سن کمتر از ۲ سال به روشی که در شکل می بینید به روش خوابیده انجام شود.

_ برای اندازه گیری قد در کودکان بالای ۲ سال به روش ایستاده طبق تصویر از تماس پاشنه و نقاط مشخص شده در تصویر با دیوار اطمینان حاصل نمایید.

_ اندازه گیری دور سر تا پایان دو سالگی جهت پایش رشد ارزشمند می باشد. به صورت زیر اقدام نمایید محیط سر از برجستگی پشت سر تا پیشانی اندازه گیری شود.